W


Walnąć - zob.: Odlot.

Wanta - duży blok skalny, powstały najczęściej w wyniku oberwania się stropu (zob.).

Wantowisko - miejsce zalegania want (zob.).

Wampir(ek) - ostrokanciasty blok skalny, który tkwi luźno w ścianie (zob.) i czyha na łojanta (zob.).

Wapień - mająca swych zagorzałych entuzjastów skała do wspinania; w wapieniu powstają różne dziwne formy - oczka (zob.), ucha skalne (zob.), okularki (zob.), wymycia, itp., nie mające odpowiedników w innych rodzajach skał. Wapień się dobrze poleruje, co na uczęszczanych drogach stanowi pewną wadę. Nie bez znaczenia jest również fakt iż skała ta podatna jest na zjawiska krasowe (zob. też: Kras).

Wąwóz krasowy - dolina krasowa (zob.) wycięta na ogół wzdłuż szczelin tektonicznych lub w strefie występowania skał krasowiejących (zob.). Jest zwykle prosty i ma strome bądź przewieszone zbocza, może być zamknięty ścianami skalnymi z jednej lub obu stron.

Wchłon - zob.: Ponor

Werteb krasowy - zob.: Lej krasowy.

Wędka - (I) lina (zob.) zamocowana na wierzchołku skałki, do której jednego końca przymocowany jest łojant (zob.), a do drugiego - najczęściej przesuwnie - asekurant (zob.). Obecnie przejścia z wędką - czyli z tzw. górną asekuracją - nie mają znaczenia sportowego.

- (II) niegdyś; wysięgnik z drutu, umożliwiający pominięcie kilku haków podczas haczenia. Uznana - w latach sześćdziesiątych - za niesportową (?!). Wędki osiągały ponoć długość 8-10 m.

Wiercica - biuletyn wydawany przez Speleoklub Warszawski, szczycący się najdłuższym stażem w Polsce. Nazwa zapożyczona od pierwszej jaskini odkrytej przez członków tego Klubu.

Wielka Śnieżna - najgłębsza i najdłuższa jaskinia Polski.

Wietrzenie - rozpad mechaniczny i chemiczny skał.

Wietrzenie chemiczne - chemiczny rozkład skał przy udziale wody atmosferycznej, powierzchniowej lub gruntowej; procesy takie jak hydroliza, hydratacja, utlenianie, uwęglanowienie i inne prowadzą do utworzenia nowych związków chemicznych i minerałów, a w konsekwencji do osłabienia zwięzłości skały, do jej zmiany na inną skałę (z reguły mniej zwięzłą niż pierwotna) lub do jej częściowego bądź całkowitego usunięcia.

Wieża - miejsce ćwiczeń grotołazów (zob.).

Wlotówka - studnia (zob.) stanowiąca przy okazji otwór wejściowy do jaskini.

Kliknij tu!Wnętrze - zdecydowanie najczęściej używane określenie wewnętrznego kombinezonu (zob.) z polaru (zob.).

Wodonosiec - warstwa, zespół warstw, skrasowiały masyw wapienny lub spękane skały krystaliczne gromadzące w porach, szczelinach lub kawernach wodę nie związaną chemicznie, zdolne do jej przewodzenia i oddania.

Wody krasowe - wody podziemne (zob.) w próżniach krasowych (zob. też: Kras).

Wody podziemne - wody występujące poniżej powierzchni ziemi.

Woreczek - (na kredę lub magnezję) ważny element szpeju (zob.) ekstremalisty (zob.).

Worowanie - sprytny sposób upychania liny (zob.) do szpeja (zob.), tak żeby później rozwijała się bez problemów.

Wór - plecak (zob.), miech (zob.) lub szpej (zob.).

Wspinaczka - łojenie (zob.) w kierunku do góry. Przeciwieństwo zspinaczki (zob.), (zob. też: Spinaczka, Podpinaczka). Wspinaczka może być:

  • klasyczna - właśnie ona jest przedmiotem naszego podręcznika. Podczas wspinaczki klasycznej lina (zob.), haki itp. używane są wyłącznie do asekuracji (zob.); Verte! Ciąg dalszy powyżej.
  • statyczna - jeżeli przestrzegana jest sztywno zasada trzech punktów (zob.);
  • dynamiczna - gdy zasada trzech punktów nie jest przestrzegana; występują takie elementy, jak: skok (zob.), strzał do klamy (zob.), itp.
Współczynnik odpadnięcia - jedna z najprostszych, a zarazem najtrudniejszych do pojęcia rzeczy pod Słońcem. Na porządku dziennym są ciągle takie wypowiedzi: "Wiesz, stary, kurdebalans, przeleciałem tylko cztery metry, a mimo to wypruł mi całkiem dobry haczyk..." Albo: "Zaliczyłem dwudziestkę i kurdebalans, stary nawet się nie podrapałem!" Otóż to! O bezpośrednim sprawcy wielu tego rodzaju "cudownych" zjawisk - współczynniku odpadnięcia - myśli się niewiele. Nazwa za długa, czy co? Mimo wieloletniego piłowania WO nie zadomowił się w świadomości wspinaczy. Wobec tego jeszcze raz:

WO =długość lotu / czynna długość liny

Cudów nie ma. Jeżeli WO jest wysoki, to nawet przy krótkim locie (zob.) występują potężne siły. Natomiast jeżeli łojant (zob.) odpali (zob.) przy końcu wyciągu (zob.) - nawet długi lot może się zakończyć szczęśliwie, ponieważ WO ma wtedy niewielką wartość. Może doczekamy się kiedyś takich dialogów: "Stary, kurdebalans, zaliczyłem lot ze współczynnikiem 1.084379042 - i nic mi się nie stało!", "A ile metrów leciałeś?", "Wiesz, kurdebalans, nie pamiętam".

Wyblinka - najlepszy węzeł do zakładania auta (zob.), skracania haków (można go zawiązać na haku jedną ręką) itp.

Wychodzenie - pokonywanie np.: studni (zob.) z dołu w górę przy pomocy liny, czynność przeciwstawna do zjazdu (zob.).

Wyciąg - fragment drogi wspinaczkowej o długości nie większej od długości liny (zob.).

Wycior - znakomity hak z kółkiem stosowany niegdyś. Można go jeszcze spotkać w Tatrach.

Wycof - zob.: Pitać.

Wyjechać z chwytów - zob.: Odlot.

Wyłapać - uniemożliwić partnerowi (za pomocą układu asekuracyjnego) dalsze przemieszczanie się w kierunku środka Ziemi, (zob.: Partner, Lot.).

Wypływ krasowy - stały lub okresowy, z którego woda wypływa swobodnie, przeciwnie niż w wywierzysku (zob.). Wypływ krasowy zasilany jest zwykle strumieniem, który płynie na pewnym odcinku pod ziemią.

Wyporek - cenne znalezisko dla grotołaza (zob.), występujące na powierzchni ziemi. By go zauważyć potrzebny jest z reguły śnieg. Przeważnie jest to wytopiony, przez wypierane z jaskini ciepłe powietrze, lej w śniegu. Rzadko, gdy nie ma śniegu a panują bardzo silne mrozy, obecność wyporka sygnalizują oszronione gałęzie okolicznych drzew i krzewów. Pośredni dowód na istnienie jaskini (zob.) w pobliżu.

Wyprawa - wieloosobowy, wielodniowy, duży wyjazd w celu łojenia (zob.) lub eksploracji (zob.) jaskiń. Wyprawą przez duże W nazywamy zwykle wyjazd zagraniczny.

Wypuszczenie - (I) podanie odp. ilości liny (zob.) w momencie wyłapywania (zob.) lotu (zob.) przy asekuracji dynamicznej (zob.);

- (II) skierowanie młodego, niedoświadczonego łojanta (zob.) na drogę dla niego zbyt trudną - albo doświadczonego, ale chorobliwie ambitnego łojanta na drogę przerastającą jego możliwości.

Wyrypa - w przeciwieństwie do wyprawy (zob.) spontaniczny, krótki, podjęty bez wielkich przygotowań, ambicji i celów sportowych wyjazd, w celu łojenia (zob.) lub eksploracji (zob.) jaskiń, w teren najczęściej już znany i sporo poniżej możliwości zespołu, organizowany zwykle z powodów nazwijmy to: towarzysko-rekreacyjnych.

Kliknij tu!Wytwornica - plastikowy lub metalowy, dwukomorowy pojemnik. W dolną z komór ładuje się karbid (zob.) a do górnej wlewa wodę. System dysz i zaworów umożliwia połączenie obu tych substancji, co powoduje wytworzenie się acetylenu, który wężykiem podaje się do palnika lampy (zob.).

Wywierzysko - stałe lub okresowe źródło krasowe (zob.) z którego woda wypływa pod ciśnieniem w przeciwieństwie do wypływu krasowego (zob.).


 

 

 


POWRÓT WYŻEJ: tutaj możesz wrócić do menu szkoleniowego.

POWRÓT NA STRONĘ GŁÓWNĄ: tutaj możesz wrócić na stronę tytułową.

Ostatnia zmiana 2002-04-06