Jaskinia Szczelina na Kadzielni

DŁUGOŚĆ:             200 m
DENIWELACJA:         21 m (-14,5 m, + 6,5 m)
WYSOKOŚĆ OTWORÓW:    1 (dolnego) ok. 255 m n.p.m., 2 (górnego) ok. 266 m n.p.m.
POŁOŻENIE OTWORÓW:   Kielce, były kamieniołom Kadzielnia, obecnie park miejski

PODSUMOWANIE: Jaskinia Szczelina na Kadzielni wraz z systemem Prochownia - Jaskinia odkrywców jest w ramach projektu Geoparku Kielce są przygotowywane do udostępnienia jako atrakcja turystyczna. W ramach tego projektu planowane jest połączenie wszystkich jaskiń w jedną całość dostepną w miare wygodny sposób dla człowieka.

fot. J. Jach, M. Saganowski

OPIS JASKINI: Otwory jaskini są sztuczne. Dolny jest obszerny, ma zaokrąglony strop. Górny jest niewielki, owalny. Otwór dolny wprowadza do nieregularnej komory o wymiarach 5 x 5 m. Dno komory opada na NW i pokryte jest blokami skalnymi. W północnej części komory rozwija się krótki korytarzyk zasypany gruzem (dawniej łączący się z głównym ciągiem jaskini). Główny ciąg jaskini kontynuuje się w NE części komory wstępnej. Biegnący stąd kilkumetrowy korytarzyk prowadzi do Wysokiej Komory stanowiącej centralny punkt jaskini, z którego rozchodzi się kilka dalszych jej ciągów. W jej północnej części znajduje się niewielki próg, za którym rozciąga się Sala Dolna z namuliskowym dnem. Również ta sala jest stosunkowo obszerna. We wschodniej ścianie tej sali znajduje się wejście do kilkumetrowego, niskiego i błotnistego korytarzyka, ciągnącego się ku górze. Natomiast z jej zachodniej części dwoma przejściami (obok bloków skalnych) dochodzi się do obszernego Strzelistego Korytarza biegnącego w dół w kierunku SW. Jego koniec stanowi najniższy punkt jaskini.
Na południe od Wysokiej Komory - za dużymi blokami - znajduje się ciasna szczelina (przejście zapieraczką), ku górze przechodząca do wyższego piętra jaskini, dołem zaś prowadząca do Wielkiej Szczeliny. Wielka Szczelina to wysoki szczelinowy korytarz o dnie pokrytym gliniasto-gruzowym namuliskiem. Końcowy jego odcinek wznosi się nieco i przechodzi w ciasne, niedostępne szczeliny. Górna część Wielkiej Szczeliny łączy się z wyższym piętrem jaskini i górnym otworem.
Górne piętro jaskini połączone jest z niższym wspomnianą wyżej szczeliną, krótkim korytarzykiem biegnącym do Wielkiej Szczeliny oraz progiem o wysokości 4 m, schodzącym bezpośrednio do Wysokiej Komory. Nad tym progiem zwanym Dzikim Koniem położona jest główna pustka górnego piętra - Sala Górna o namuliskowym, gliniastym dnie. W ścianie wschodniej tej sali znajduje się wejście do kilkumetrowego niskiego korytarzyka, natomiast w części SE sali, w jej stropie rozwija się kominek stanowiący najwyższy punkt jaskini. W tej części jaskini spotyka się nacieki jaskiniowe reprezentowane przez fragmenty polew, a także fragmenty kopalnych, zawieszonych na ścianach i spojonych kalcytem namulisk. W latach sześćdziesiątych obserwowano tu również niewielkie stalaktyty i heliktyty.
Jaskinia występuje w obrębie wapieni górnego dewonu - franu. Jest formą krasową rozwiniętą wzdłuż pionowych szczelin ciosowych. Powstała podczas wgłębnej cyrkulacji wodnej o znacznym ciśnieniu. Należy, podobnie jak inne jaskinie wschodniej ściany Kadzielni, do sytemu krasowego powstałego w pliocenie i wypełnionego osadami plejstoceńskimi. Namulisko w salach i korytarzach jaskini jest przeważnie gliniasto-gruzowe. Miejscami tworzą je czerwone, plastyczne iły.
Jaskinia jest sucha, niekiedy dolne korytarze bywają wilgotne. Ma mikroklimat dynamiczno-statyczny. Zimą komora wstępna i południowa część Wielkiej Szczeliny są wymrożone. Tworzą się tu nacieki lodowe. Niekiedy płatki lodowe pojawiają się na ścianach nawet w Wysokiej Komorze. Światło sięga do końca komory wstępnej, zaś przy otworze górnym kilka metrów w głąb korytarza.
Przy obu otworach jaskini występują trawy, na ścianach pojawiają się płaty glonów. Fauna jaskiniowa jaskini jest bogata. Oprócz nietoperzy (stwierdzono 8 gatunków), innym kręgowcem żyjącym w jaskini jest kuna. Bezkręgowce reprezentowane są przez muchówki, pająki, równonogi i mrówkowate.