Jaskinia Raj 

DŁUGOŚĆ            240 m 
GŁĘBOKOŚĆ          9,5 m (-1.5 , +8)
WYSOKOŚĆ OTWORÓW   250, 256, 259 m n.p.m.
POŁOŻENIE OTWORU   Wzgórze Malik, Dobrzączka, Gmina Chęciny

Plan Jaskini Raj

PODSUMOWANIE: Niektórzy uważają jaskinię Raj za najładniejszą w Polsce. Choć niekoniecznie musi być to prawda, to trzeba przyznać, że jest co w jaskini zobaczyć i pięknością ustępuje co najwyżej Jaskini Niedźwiedziej. Największym atutem jaskini jest przepiękna Sala Stalaktytowa, wadą zaś niewielkie rozmiary jaskini, które powodują, że pomimo sztucznego wydłużenia pobytu w "części muzealnej", zwiedzanie pozostawia spory niedosyt.
Raj zwiedza rocznie około 90 tysięcy turystów. Naciek o nazwie Pagoda, fot. Christian Parma Jaskinia Raj słynie z ogromnej ilości nacieków zgromadzonych na małej powierzchni i jest magnesem przyciągającym rzesze turystów, którzy tłumnie zwiedzają jaskinie. W jaskini odnaleziono bardzo interesujące ślady pobytu człowieka sprzed 50 - 60 tysięcy lat, o czym informuje przygotowana przed wejściem ekspozycja.

OPIS JASKINI: Jaskinia posiadała niegdyś jeden szczelinowaty otwór, obecnie jest on niedostępny. Do jaskini dostać się można 21-metrową sztolnią z pawilonu lub przez szybik pełniący rolę wyjścia awaryjnego. Jaskinia składa się z trzech ciągów korytarzy połączonych Komorą Wstępną o rozmiarach 20 x 3 do 5 m. Ciąg południowo-zachodni składa się z największej w jaskini Komory Złomisk długiej na 30 m, szerokiej na 4 do 6 m i wysokości do 4 m. Część środkowa jaskini składa się z kilku sal (Wysoka, Stalaktytowa, Kolumnowa) o łącznej długości 58 m i szerokości do 6 m. Kończą się one systemem ciasnych szczelinowatych korytarzy. Jedna z występujących w tej części studzienek krasowych została poszerzona i pełni role wyjścia i szybu wentylacyjnego. Ciąg północno-wschodni składa się z Salki Studentów i niskiego Korytarza Niedostępnego. Ma on łącznie 32 m długości i szerokość 1-3 m. Jest on wyłączony z ruchu turystycznego i podlega ścisłej ochronie.
W całej jaskini występuje bogata szata naciekowa reprezentująca niemal wszystkie formy nacieków. Spąg korytarzy wypełnia namulisko. W jaskini występują nietoperze, kręgowce (kuna) i bezkręgowce (muchówki, pająki i ślimaki). Temperatura powietrza w jaskini wynosi 5,5 do 5,8 stopnia Celsjusza. Po opadach na dnie jaskini tworzą się okresowe jeziorka. W namulisku znaleziono fragmenty szkieletów wielu zwierząt (niedźwiedzi jaskiniowego i brunatnego, mamuta, hieny jaskiniowej, nosorożca włochatego, piżmowoła, żubra pierwotnego, renifera, konia, lisa pierwotnego i innych). Stwierdzono ślady pobytu w jaskini człowieka sprzed 50 tysięcy lat. Zebrano 633 wyroby, których badanie pozwoliło stwierdzić, że należą do kultury mustierskiej, grupy szarenckiej. Jest to najbardziej wysunięte stanowisko tej kultury (podobne znaleziska pochodzą z terenu Węgier i b. Jugosławii).

Sala Wysoka, fot. Christian Parma OPIS TRASY TURYSTYCZNEJ: Jaskinia czynna jest od 10.00 do 17.00, z wyjątkiem poniedziałków w okresie marzec-listopad (również w ferie zimowe). Długość trasy turystycznej wynosi 180 metrów, a zwiedzanie zajmuje 45 minut. Trasa turystyczna rozpoczyna się w pawilonie, gdzie zorganizowana jest wystawa wprowadzająca turystów w tematykę krasu. Zgromadzono tutaj okazy wydobyte podczas przygotowywania jaskini do masowego zwiedzania, miedzy innymi znaleziska paleontologiczne. Z pawilonu przechodzimy sztuczną sztolnią o długości 21 metrów do jaskini. Sztolnia ta pełni rolę śluzy zabezpieczającej mikroklimat jaskini. Wchodzimy do obszernej Komory Wstępnej, łączącej trzy ciągi korytarzy jaskini. W górnej części komory znajdował się otwór, którym odkrywcy dostali się do jaskini. Szata naciekowa w tej sali nosi ślady uszkodzeń z okresu przed zabezpieczeniem jaskini. Przechodzimy w prawo pod wielkimi blokami do Sali Złomisk. Jest to największa sala w jaskini. Widać tutaj ogromne głazy, które oderwały się od stropu, a później zostały pokryte naciekami. Na uwagę zasługuje kolumna naciekowa o nazwie "Harfa", prześwitująca po podświetleniu. Dalej przechodzimy 40 metrowym sztucznym tunelem do końcowej części jaskini. W środkowej części łączy się on ze studnią krasową prowadzącą do powierzchni, zamienioną obecnie w szyb wentylacyjny. Ciasny korytarz rozszerza się i przechodzimy do Sali Kolumnowej. Znajdują się tu piękne kolumny naciekowe i stalaktyty. Dno pokrywają jeziorka, misy martwicowe i pola ryżowe. W jeziorkach występują perły jaskiniowe. W ścianach widać liczne skamieniałości koralowców. Przez mostek przerzucony nad niewielkim jeziorkiem przechodzimy dalej i wchodzimy do Sali Stalaktytowej. Występują tu setki stalaktytów w różnych stadiach rozwoju. Ich liczba siego 200 na metr kwadratowy. W dnie występują stalagmity oraz połączone grupy nacieków tworzące ciekawe formy, np. kolumna naciekowa zwana "Pagodą". Wykopem przechodzimy dalej do Sali Wysokiej. Jej górna część zbliża się do powierzchni. W bocznych odnogach występują interesujące formy naciekowe. Pod niskim sklepieniem przechodzimy do Komory Wstępnej, gdzie trasa turystyczna kończy się zamykając się w pętlę.

HISTORIA POZNANIA: Jaskinia znana była 50-60 tysięcy lat temu, kiedy zamieszkiwał ją człowiek. Wspolczene odkrycie jaskini miało miejsce jesienią 1963 podczas pozyskiwania kamienia przez okolicznych mieszkańców (F. Wawrzeńczyka, i J. Kopcia). We wrześniu 1964 odszukali jaskinie, nadali nazwę i oficjalnie zawiadomili o odkryciu nauczycielka z Technikum geologicznego w Krakowie (M. Boczarowa) z grupą uczniów (B. Bałdun, Z. Bochajewski, W. Łucki i W. Pucek). Niektóre fragmenty jaskini odkrył T. Wroblewski (Salka Studentów - grudzień 1965, Korytarz Niedostępny - kwiecień 1966). Aby zapobiec postępującej dewastacji jaskini 10.07.1965 założono w otworze kratę. W roku 1966 powstał pierwszy w Polsce kompleksowy plan udostępnienia jaskini dla masowego ruchu turystycznego. Prace adaptacyjne trwały 5 lat, równolegle z badaniami jaskini. Otwarcia jaskini dla ruchu turystycznego dokonano 9 czerwca 1972.

BIBLIOGRAFIA:

  1. Rubinowski Z., 1996, Raj - [W:] Jaskinie Rejonu Świętokrzyskiego, Urban J. (red.), PTPNoZ, Warszawa.
  2. Rubinowski Z., Wroblewski T.,1986, Jaskinia Raj, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa
  3. Wroblewski T., 1983, Jaskinia Raj, KAW, Łódź
  4. Parma Ch., 1992, Najpiękniejsze jaskinie, Voyager, Warszawa

Fotografie Christian Parma

POWRÓT WYŻEJ: tutaj możesz przejść do spisu jaskiń Sudetów i Gór Świętokrzyskich.

SPIS JASKIŃ TURYSTYCZNYCH: tutaj możesz przejść do listy turystycznych jaskiń Polski.

POWRÓT NA STRONĘ GŁÓWNĄ: tutaj możesz wrócić na stronę tytułową.

Ostatnia zmiana 2003.07.12